استانداردهای چاپ

چاپ مثل دیگر صنایع آمیزه‌ای است از فرایندها و سیستم‌های مختلف که از ارتباطی منطقی با یکدیگر برخور دارند. به همین خاطر ارایه استانداردهای مشخص که باعث می‌شود کلیه فرایندها و سیستم‌ها در یک چارچوب مشخص و هماهنگ بهترین کارآیی را عرضه کنند برا ی صنعت چاپ نیز ضروری است. چاپ صنعتی بسیار گسترده و پیچیده است. به همین خاطر تعداد استانداردهایی هم که برای این صنعت تاکنون تهیه و تدوین شده فراوانند. اگر بپذیریم که جهانی‌سازی روندی محتوم است آنگاه باید ضرورت ارایه زبان و استانداردهای مشترک را برای ایجاد ارتباط به صورتی مؤثر و فراگیر نیز بپذیریم.

استاندارد در صنعت چاپ اهمیتی مضاعف دارد. زیرا استانداردها باعث می‌شوند تا کلیه عوامل مؤثر در چرخه تولید یک کار چاپی از چاپکار تا خریدار، لیتوگراف و فروشنده دستگاه بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. بدون این استانداردها ارتباط مناسب بین بخش‌های مختلف صنعت چاپ انجام‌پذیر نیست.

بهترین راه برای ارایه توصیفی موجز از نیازی که برای استاندارد وجود دارد رجوع به تعریفی است که شرکت ایزو (سازمان بین‌المللی استانداردها) از خود ارایه داده است: ارتقا استانداردسازی و فعالیت‌های در ارتباط با آن در جهان برای تسهیل تبادل کالا و خدمات و همچنین توسعه همکاری‌ها در عرصه‌های فکری، علمی، تکنولوژیک و فعالیت‌های اقتصادی. بسیار روشن است که این اهداف می‌توانند راه را برای توسعه روش‌های استانداردسازی در هر عرصه و صنعتی هموار کنند. به شرط آنکه افرادی که مسیر حرکت صنعت را تعیین می‌کنند برای استفاده جمعی از استانداردها به توافق برسند.

ایزو ISO چیست؟

(ISO) که مقر آن در ژنو می‌باشد، یک سازمان غیردولتی بین‌المللی است که در 24 فوریه سال 1947 تاسیس یافت. این سازمان متشکل از موسسه‌های ملی استاندارد کردن 130 کشور بزرگ و کوچک، صنعتی و در حال توسعه از کلیه مناطق دنیا می‌باشد. وظیفه اصلی (ISO) توسعه استاندارد کردن و فعالیت‌های مرتبط در جهان با نگرشی تسهیل کننده نسبت به تبادلات بین‌المللی کالاها و خدمات، بهبود همکاری در محدوده علمی، فنی، اطلاعاتی و فعالیت‌های اقتصادی و حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌باشد. سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) تدوین استانداردهای فنی و اختیاری را بر عهده دارد. این استانداردها تقریباً شامل کلیه موارد مربوط به تکنولوژی می‌گردد و نیز کمک به ساخت و عرضه کالاها و خدمات موثرتر، ایمن‌تر و بهداشتی‌تر می‌نماید.

استانداردهای (ISO) تجارت و بازرگانی بین کشورها را آسان‌تر و صحیح‌تر می‌کند و به طور کلی از مصرف‌کنندگان کالاها و خدمات حمایت کرده و زندگی آنها را سهل‌تر می‌نماید. به عبارت دیگر اقدامات (ISO) که منتج به موافقت‌نامه‌های بین‌المللی گشته، نهایتا به صورت استانداردهای بین‌المللی چاپ می‌شود.

وظیفه اصلی (ISO) توسعه استاندارد کردن و فعالیت‌های مرتبط در جهان با نگرشی تسهیل کننده نسبت به تبادلات بین‌المللی کالاها و خدمات، بهبود همکاری در محدوده علمی، فنی، اطلاعاتی و فعالیت‌های اقتصادی و حمایت از تولیدکننده و مصرف‌کننده می‌باشد. سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) تدوین استانداردهای فنی و اختیاری را بر عهده دارد.

سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) از اعضای خود تشکیل شده است و سازمان‌های عضو (اعضای اصلی یا Member baby) نمایندگان مراجع استاندارد کردن در کشورهای متبوع خود می‌باشند، بنابراین فقط یک سازمان می‌تواند به عنوان نماینده از هر کشور عضویت یابد.

از اعضای دیگر سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) عضو مکاتبه‌ای (Correspondent Member) می‌باشد که معمولا سازمانی از یک کشور است که تا به حال فعالیتی در ارتباط با استاندارد کردن و تدوین استاندارد نداشته است. این سازمان صرفاً در مواردی که ذی‌نفع است اطلاعاتی کسب می‌نماید و در فعالیت‌های فنی مشارکتی ندارد.

عضو دیگر (ISO) عضو مشترک (Subscriber Member) است که کشورهایی که دارای اقتصادی خرد می‌باشند می‌توانند این عضویت را داشته باشند.

سازمان بین‌المللی استاندارد تا پایان ژانویه 2001 دارای 138 عضو شامل 91 عضو اصلی، 36 عضو مکاتبه‌ای و 11 عضو مشترک بوده است. موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران از جمله اعضای اصلی آن بوده و در تدوین استانداردهای بین‌المللی مشارکت دارد.

کلمه (ISO) از چه مشتق شده است؟

تصور می‌شود که کلمه (ISO) مخفف International Organization for Standardization است، در حالی که مخفف عبارت فوق می‌بایست به صورت (IOS) باشد. (ISO) در اصل از کلمه یونانی (isos) مشتق شده و به معنی (برابر) و ریشه پیشوند (iso) در انگلیسی است.

از “برابر” تا “استاندارد” علت انتخاب کلمه (ISO) به عنوان نام یک سازمان بین‌المللی به سهولت دانسته می‌شود. سازمان بین‌المللی استاندارد، در صورت توجه به زبان کشورهای عضو، در انگلیسی به صورت (IOS) و در فرانسه به صورت (OIN) در می‌آید ولی به طور کلی بدون در نظر گرفتن زبان کشور خاص، نام سازمان بین‌المللی استاندارد به صورت (ISO) خلاصه می‌شود.

استاندارد ایزو ۹۰۰۰

ایزو ۹۰۰۰ استاندارد مدیریت کیفیت است. برای کسب این گواهینامه شرکت‌ها باید کلیه فرایندها و عملکرد خود را به صورت مکتوب ارایه کنند. این استاندارد برای دستیابی به مدیریت کیفیت جامع Total Quality Management ضروری است. ایزو ۹۰۰۰ از چندین استاندارد مختلف تشیکل شده است.

ایزو ISO 9000: شامل دستورالعمل و تعاریف پایه‌ای و کلی می‌شود.
ایزو ISO 9001: برای چاپکارانی که مایلند سیستم کیفیت خود را به صورت ثبت شده ارایه کنند این سیستم شامل مواردی چون طراحی، توسعه، ساخت، تولید و تحویل به مشتری می‌شود.
ایزو ISO 9002: در این استاندارد هیچ دستورالعملی برای طراحی و توسعه فعالیت‌ها پیش‌بینی نشده است.
ایزو ISO 9003: این استاندارد تنها برای کنترل نهایی و تست کالا به کار می‌رود.
ایزو ISO 9004: این استاندارد برای سیستم مدیریت کیفیت به کار می‌رود.

اکثر چاپخانه‌های تجاری می‌توانند از این استاندارد به عنوان یک شاخص کیفی استفاده کنند. ایزو ۹۰۰۴ کی استاندارد کیفی برای تولید و نصب تجهیزات است.

این استانداردها کلی هستند و به تنهایی نمی‌توانند دلیلی بر کیفیت تولیدات یک شرکت باشند. چه بسا شرکت‌هایی که دارای گواهینامه ایزو ۹۰۰۰ هستند ولی تولیدات با کیفیتی ارایه نمی‌دهند. به همین خاطر برای صنعت چاپ به استانداردهای دقیق و مشخصی نیاز بود که سازمان ایزو آن‌ها را ارایه کرده است.

استانداردهای اختصاصی ایزو برای صنعت چاپ

بالاخره در سال ۱۹۹۶ سازمان ایزو استاندارد ایزو ۱۲۶۴۷ را برای صنعت چاپ ارایه کرد. استانداردهای اولیه تنها تبادل داده‌های دیجیتال را در بر می‌گرفتند ولی ایزو ۱۲۶۴۷ کلیه جنبه‌های چاپ را شامل می‌شد. این استاندارد توسط کمیته فنی تکنولوژی چاپ ایزو یا ISOTC 130 تهیه و تدوین شد. پس از بیش از یک دهه عدم فعالیت بالاخره در سال ۱۹۸۹ جلسه عمومی این کمیته با حضور نمایندگانی از ۱۲ کشور در شهر برلین برگزار شد.

ISOTC 130 شامل استانداردسازی واژگان، روش‌های تست و آزمایش و کلیه ویژگی‌های تکنولوژی چاپ از مرحله تهیه اوریژینال تا محصول چاپی نهایی می‌شود. این کمیته تاکنون ۴۷ استاندارد مختلف برای صنعت چاپ تدوین کرده است. یکی از مهمترین استانداردهای چاپی، ایزو ISO 12647 است که شامل کنترل فرایند برای ساخت فیلم‌های چهاررنگ هافتون، نمونه‌گیری و تولید چاپ می‌شود. از این استاندارد در سطح بین‌المللی و در چارچوب استانداردهای کیفی ایزو ۹۰۰۲ می‌توان استفاده کرد. این استاندارد جامع به سهم خود شامل چندین استاندارد تخصصی‌تر می‌باشد.

ایزو ۱۲۶۴۷ – ۱ ۱۹۹۶: روش‌های اندازه‌گیری و پارامترها
ایزو ۱۲۶۴۷ – ۲ ۱۹۹۶: فرایند چاپ افست که شامل: فیلم‌های تفکیکی رنگی – کیفیت فیلم، ترام گذاری و زاویه ترام، شکل نقاط، تلرانس اندازه تصویر جمع اندازه‌های تون‌ها، میزان خاکستری، چاپ رنگ سطح چاپ پذیر و جنس می‌تواند گلاسه و غیر گلاسه باشد، رنگ‌های مرکب پس از چاپ، براقیت مرکب، تلرانس پردازش تصویر، چاقی ترام، تلرانس‌ها و میزان گستردگی تن‌های متوسط می‌شود.
ایزو ۱۲۶۴۷ – ۳ ۱۹۹۸: این استاندارد مربوط به چاپ افست کلدست و لترپرس برای روزنامه‌ها است.
ایزو ۱۲۶۴۷ – ۴ هنوز منتشر نشده است: استاندارد چاپ گراور
ایزو ۱۲۶۴۷ – ۵ ۲۰۰۱: استاندارد چاپ سیلک اسکرین
ایزو ۱۲۶۴۷ – ۶ هنوز منتشر نشده است: استاندارد چاپ فلکسو
ایزو ۱۲۶۴۷ – ۷ هنوز منتشر نشده است: این استاندارد یک مرجع چاپی است برای تبادل داده‌های الکترونیک.

استانداردهای گوناگون دیگری برای بخش‌های مختلف صنعت وجود دارند. به عنوان مثال:

ایزو ۱۲۶۳۵ ۱۹۹۶: تکنولوژی چاپ، پلیت‌های افست و ابعاد کارهای چاپی
ایزو ۱۲۶۶۴ ۱۹۹۶: تکنولوژی چاپ، تعیین خواص رئولوژکی – سیال بودن – مرکب‌های خمیری با استفاده از ویسکومتر
ایزو ۲۸۶۴: استاندارد مرکب‌های افست برای چاپ سه رنگ و چهار رنگ
ایزو ۱۲۲۱۸ ۱۹۹۷: تکنولوژی چاپ، کنترل فرایند، ظهور پلیت
ایزو ۱۲۶۳۶ ) ۱۹۹۸: تکنولوژی چاپ، لاستیکی برای چاپ افست
ایزو ۱۵۹۳۰ – ۱ ۲۰۰۱: تکنولوژی چاپ تبادل داده‌های دیجیتال در پیش از چاپ

استانداردهای مختلف برای چاپ

یکی از اهداف اصلی استانداردسازی در چاپ محدود کردن منحنی‌های مشخصات فنی ممکن به چند استاندارد فراگیر است. در چند سال اخیر استانداردهای گوناگونی برای صنعت چاپ تدوین شده که کلیه جنبه‌های تولید کار چاپی را در بر می‌گیرد. در این جا مروری داریم بر مهمترین استانداردهای چاپ افست.

استاندارد BVD/ FOGRA:

این استاندارد برای هماهنگ‌سازی بین فرایندهای چاپ افست توسط انجمن آلمانی تکنولوژی چاپ و آماده‌سازی FOGRA به سفارش فدراسیون صنایع چاپ آلمان BVD در اوایل دهه ۸۰ ارایه شد. در سال ۱۹۹۲، ترجمه انگلیسی دومین ویرایش بازبینی شده. این دستورالعمل برای استانداردسازی فرایند چاپ افست Instructions for Standardisation of the Offset Printing press منتشر شد. این دستورالعمل شامل سه بخش کلی می‌شود.

چگونه از تجهیزات کنترل و دیاگرام‌ها استفاده کنیم:

استانداردسازی برای تولید و تصویرگذاری روی پلیت
استانداردسازی برای چاپ افست

استاندارد SWOP:

استاندارد SWOP که برای چاپ نشریات با استفاده از سیستم رول افست تدوین Specifications for Web Offset Publications شده در سال ۱۹۷۵ ارایه شد و در سال ۱۹۷۶ نام SWOP برای آن برگزیده شد. در سال‌های بعد این استاندارد به روز شد. SWOP عمدتاً توسط چاپکاران و ناشرانآمریکایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این استاندارد از بخش‌های کلی زیر تشکیل شده است:

مقدمه
دستورالعمل برای چاپ رول
بخش ارجاعات عمومی آماده‌سازی فایل خروجی، فیلم نهایی، ساخت و تبادل فایلهای الکترون یک، نمونه‌گیری، گزارش کنترل استاندارد برای آگهی‌های ارسالی

استاندارد FIPP:

این استاندارد اروپایی برای چاپ نشریات ادواری با استفاده از سیستم افست در سال ۱۹۸۴ تدوین شد. ارایه دهنده این استاندارد فدراسیون بین‌المللی نشریات ادواری International Federation of the periodical press است. این استاندارد اروپایی مشابه استاندارد SWOP در آمریکا است. چهارمین ویرایش بازبینی شده این استاندارد که در سال ۱۹۹۴ منتشر شد دارای عناوین کلی زیر است.

مقدمه
طراحی صفحه و تفکیک رنگ
ترام گذاری هافتون
فیلم‌های تفکیک شده نهایی
نمونه رنگی جز ییات فنی در ماشین چاپ و خارج از ماشین چاپ
مشاهده اوریژینال‌ها و نمونه‌ها

استاندارد UKONS:

این استاندارد چاپ افست برای روزنامه‌های انگلیسی توسط پایرا طراحی و تدوین شده است. استاندارد UKONS مخفف UK Offset Newspaper Specifications است و بخش‌های آرت ورک، فیلم‌های چهار رنگ، ظهور پلیت، نمونه‌گیری و تولید کار چاپی را دربرمی‌گیرد.

استاندارد SNAP :

این استاندارد برای چاپ آگهی روزنامه با استفاده از سیستم افست رول کلدست تدوین شده است.

SNAP مخفف Specifications for NonHeat Advertising Printing و معادل استاندارد UKONS در کشور انگلیس است.

استاندارد بین المللی پایرا Pira International

این استاندارد برای فرایند چاپ افست در سال ۱۹۸۵ ارایه شد. این دستورالعمل چاپ رنگی افست Standardised Lithographic Colour Printing نام دارد و تنها تا مرحله ظهور فیلم‌های تفکیکی را دربرمی‌گیرد. این استاندارد براساس سطوح چاپ پذیر گلاسه و غیر گلاسه تدوین شده است.

استاندارد BRUNNER System

BRUNNER System در قالب کی استاندارد تعریف و منتشر نشده است، بلکه همراه با نوار کنترل رنگ همین سیستم در قالب کی کاتالوگ رهنمود و پیشنهاداتی برای استانداردسازی ارایه می‌دهد.

استاندارد: Gracol (نام Gracol مخفف عبارت General Requirements for Applications in Commercial Offset)

Lithography یا دستورالعمل‌های کلی برای چاپ افست تجاری است. این استاندارد ابتدا در سال ۱۹۹۶ عرضه شد. هدف اصلی طراحان این استاندارد ارایه دستورالعمل‌هایی برای تسهیل ایجاد ارتباط و کاهش باطله‌ها و ضایعات در چاپ افست تجاری است. ویرایش دوم این دستورالعمل که در سال ۱۹۹۸ ارایه شد شامل برنامه‌ریزی، طراحی، ضبط و دریافت تصویرimage capture، خروجی، چاپ، صحافی، عملیات تکمیلی، کاربرگهای فنی technical worksheets می‌شود. تمام این استانداردها اکنون در استاندارد ISO TC 130 ادغام شده تا از این طریق یک استاندارد جهانی کلی برای چاپ ارایه شود.

استانداردهای چاپ